"Lý thuyết Starbuck" thời khủng hoảng

Trong cơn khủng hoảng tài chính toàn cầu, Daniel Gross, cây bút bình luận của tạp chí Slate đã đưa ra một lý thuyết mới - “lý thuyết Starbuck” để lập luận rằng nước nào càng có nhiều tiệm cà phê Starbuck ở trung tâm tài chính, nước đó càng dễ có khả năng bị khủng hoảng tài chính nặng nề.

Có lẽ những ai từng đọc “Thế giới phẳng” của Thomas Friedman đều nhớ “lý thuyết McDonald’s” trong quan hệ quốc tế của tác giả. Ông này cho rằng hai nước đều có cửa hàng thức ăn nhanh McDonald’s thì không đánh nhau do lúc đó họ đã phát triển thành xã hội tiêu thụ thịnh vượng, có giới trung lưu có tiền mua bánh mì kẹp thịt Big Mac.

Cả Daniel Gross và Thomas Friedman đều lập luận nửa đùa nửa thật nhưng lập luận của họ có những điểm thú vị, cung cấp một góc nhìn khác về toàn cầu hóa trong thế giới tài chính.

Gross nhận xét cuộc khủng hoảng hiện nay xuất phát từ thị trường địa ốc của Mỹ, nặng nhất là California, Las Vegas và Florida rồi lan sang thị trường tài chính ở New York. Điểm chung của các nơi này là các tiệm cà phê Starbuck. Chuỗi cửa hàng này có trụ sở ở Seattle nhưng phát triển ăn theo các dự án địa ốc, là nơi hẹn hò của giới cò nhà và thân chủ, là nơi tiếp năng lượng cho các tay mua bán chứng khoán. Chỉ riêng khu Manhattan đã có gần 200 cửa hàng Starbuck, thường nằm ngay tầng trệt của các cao ốc ngân hàng đầu tư lớn.

Sau đó tác giả đã cất công tìm hiểu số lượng cửa hàng Starbuck ở khắp các nước rồi kết luận có mối tương quan giữa sự hiện diện của Starbuck và mức độ khủng hoảng tài chính. Úc (đồng tiền sụt giá, nhiều vụ phá sản các công ty quản lý quỹ…) có 23 cửa hàng; London (nơi phải quốc hữu hóa nhiều ngân hàng lớn nhất nước này) có 256 cửa hàng; Madrid của Tây Ban Nha (cũng đang gặp tình hình bong bóng địa ốc) có 48 cửa hàng; Dubai có 48 cửa hàng phục vụ cho dân số chỉ 1,4 triệu người. Cứ thế, tác giả liệt kê các nơi khác như Hàn Quốc (253), Paris (35)…

Những nơi nào Gross không thấy hay khó tìm thấy cửa hàng cà phê Starbuck, ông nhận xét nơi đó hệ thống ngân hàng chưa bị tác động nhiều, chủ yếu do chúng chưa kết nối với các ngân hàng trong các nền kinh tế có Starbuck. Ở châu Phi, tác giả chỉ thấy ba cửa hàng Starbuck ở Ai Cập. Hệ thống ngân hàng các nước Trung Mỹ chưa gặp khó khăn lắm - Starbuck chưa hiện diện ở đây. Nam Mỹ cũng vậy, Argentina chỉ có một cửa hàng, Brazil với dân số gần 200 triệu người, chỉ có 14 cửa hàng. Ý chưa có ngân hàng nào phá sản - số lượng cửa hàng Starbuck ở đây bằng zero. Các nước nhỏ ở Bắc Âu, nơi hệ thống ngân hàng tương đối ít bị ảnh hưởng thì hầu như không chơi với Starbuck.

Từ đó tác giả đưa ra luận thuyết: Sự hiện diện của Starbuck chứng tỏ mức độ kết nối với hình thức tư bản tài chính tiêu xài thoải mái, nó là dấu hiệu một nền văn hóa bỏ qua các chuẩn mực truyền thống, các phương cách làm ăn bình thường và đi theo lối giàu xổi nhờ tài chính. Có lẽ phải chờ xem cuộc khủng hoảng lan ra tới đâu để kiểm chứng lý thuyết này đúng sai đến mức nào.

Theo TBKTSG